Жариялану этикасы
Ғылыми журналдың жариялау этикасы – бұл редакциялық процестің қатысушыларының: редакторлар, редакциялық алқа мүшелері, рецензенттер және авторлардың қызметін реттейтін нормалар мен қағидалар жиынтығы.
«Әлеуметтік саясат және инновациялар» ғылыми-тәжірибелік журналы Ғылыми басылымдардың этикасы жөніндегі комитеттің (COPE) (https://publicationethics.org/core-practices) қағидаттарын, сондай-ақ ғылыми зерттеулердегі ұлттық және халықаралық мінез-құлық кодекстерін қолдайды және қолданады.
Редактор мен редакциялық алқа мүшелерінің құқықтары мен міндеттері
- Сапа стандарттары және шешім қабылдау: Редактор мен редакциялық алқа мүшелері ғылыми сапа мен этиканың жоғары деңгейін қолдауға міндетті. Олар мақаланың журнал тақырыбына сәйкестігі, ғылыми маңыздылығы, жаңалығы және түпнұсқалығы негізінде жариялау туралы шешім қабылдауға жауапты, тек академиялық стандарттарға, журналдың редакциялық саясатына және рецензенттердің қорытындыларына сүйеніп, жеке немесе коммерциялық мүдделерден аулақ болуы керек.
- Құпиялық: Редактор мен редакциялық алқа рецензиялауға ұсынылған барлық материалдардың құпиялылығын сақтауы керек және оларды тек рецензенттермен және журналдың басқа редакторларымен талқылауға құқылы.
- Бейтараптық және әділдік: Редактор мен редакциялық алқа мақалаларды әділ және бейтарап іріктеуді қамтамасыз етуі керек, мүдделер қақтығысынан аулақ болуы тиіс. Егер мүдделер қақтығысы туындаса, редактор мақаланы басқа рецензентке жіберуі керек.
- Әдепсіз тәжірибелерге қарсы іс-қимыл: Егер плагиат, деректерді бұрмалау немесе басқа этикалық бұзушылықтарға күдік туындаса, редактор редакциялық алқа мүшелерімен бірге тергеу жүргізеді және қажет болған жағдайда жарияланымды кері қайтарып алады (қараңыз Мақалаларды кері қайтару және түзету нұсқаулығы).
- Шағымдар мен наразылықтарды қарау: Редактор мен редакциялық алқа мүшелері әр шағымды жеке қарастыруға және тез арада тиісті шараларды қабылдауға міндеттенеді.
Редактор мен редакциялық алқа мүшелері жарияланбаған және қабылданбаған мақалалар жеке мақсатта пайдаланылмайтынына кепілдік береді.
Рецензенттің құқықтары мен міндеттері
- Құпиялық: Рецензенттер мақалалардың құпиялылығын сақтауға және олар туралы үшінші тұлғаларға ақпарат бермеуге міндетті.
- Объективтілік: Рецензенттер объективті және бейтарап пікірлер ұсынуы керек, жеке артықшылықтар немесе ыңғайластықтан аулақ болуы керек. Рецензент өз ескертулері мен ұсыныстарын немесе мақаланы қабылдамау туралы шешімін нақты дәлелдеуі керек.
- Уақыттылық: Рецензенттер редакция белгілеген мерзімдерді сақтауы керек. Егер рецензент уақытында рецензияны аяқтай алмайтынын түсінсе, редакцияға хабарлауы тиіс.
- Мүдделер қақтығысынан аулақ болу: Егер рецензентте мүдделер қақтығысы болса (мысалы, автормен жеке немесе кәсіби байланысы болса), ол рецензиялаудан бас тартуы керек.
- Мақаланы жақсартуға көмек көрсету: Рецензент мақалаға ұсыныстар беріп, кемшіліктер мен қателіктерді көрсетуі керек, бірақ дәлелсіз айыптардан аулақ болуы қажет.
- Рецензент мақаладан плагиат немесе жалған нәтижелерді анықтаса, ол бұл туралы журнал редакторына хабарлауға міндетті.
Автордың құқықтары мен міндеттері
- Түпнұсқалық және деректердің дұрыстығы: Автор бұрын жарияланбаған және басқа журналда қаралмайтын түпнұсқа жұмыс ұсынуы керек. Ол сенімді деректерді қолдануы, жалғандық пен плагиаттан аулақ болуы, және қолжазбасында ЖИ пайдаланудан аулақ болуы керек.
- Авторлықты мойындау: Жұмысқа елеулі үлес қосқан барлық тұлғалар автор ретінде көрсетілуі керек. Зерттеуге қатыспаған адамдарды енгізу немесе тең авторларды алып тастауға болмайды.
- Бастапқы деректерді ұсыну: Редакция сұратқан жағдайда, авторлар нәтижелердің дұрыстығын растау үшін бастапқы деректерді ұсынуға дайын болуы керек.
- Көп мәрте жарияланудан аулақ болу: Автор бір мақаланы бірнеше журналда жарияламауы керек.
- Қателерді түзету: Өз жұмысындағы қателерді анықтаған жағдайда, автор редакцияға дереу хабарлап, мақаланы түзетуге немесе кері қайтарып алуға көмек көрсетуі тиіс.
- Дәйексөз беру нормаларын сақтау және дереккөздерді мойындау: Автор журнал талаптарына сәйкес басқа зерттеушілердің жұмыстарын дұрыс дәйексөзден өткізуі және мақалада пайдаланылған барлық дереккөздерге сілтеме жасауы керек.
COPE ұсыныстарына негізделген журналдың қағидаттары жоғары жариялау этикасы стандарттарын және ғылыми процестің ашықтығын қамтамасыз етуге көмектеседі, бұл процеске қатысушылардың мүдделерін қорғайды. Осы нормаларды сақтау журналдың беделін және оның мазмұнына деген сенімділікті арттырады.
Ғылыми басылымдардың этикасы жөніндегі комитетке (COPE) сілтеме: publicationethics.org.
